शिवनेरी किल्ला, शिवनेरी ट्रेकिंग

शिवनेरी फोर्ट, शिवनेरी ट्रेक मूलभूत माहिती:

छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान म्हणून शिवनेरी किल्ल्याचे महत्त्व आहे. पूर्ण नाव शिवाजीराजे शहाजीराजे भोसले.

शिवनेरी किल्ला

हा किल्ला एक दिवसाच्या सहलीसाठी आदर्श आहे आणि मध्यम ट्रेकिंगचा अनुभव आवश्यक आहे.
किल्ल्याच्या शिखरावर जाण्यासाठी सात दरवाजे आहेत.
ट्रेकचे दोन पर्याय आहेत, एक पायऱ्यांनी आणि दुसरा साखळ दांडीच्या वाटेने ! 

शिवनेरी किल्ल्याचा दरवाजा

शिवनेरी येथे खूप शोध लावले गेले आहे आणि जे लोक ऐतिहासिक स्थळांवर प्रेम करतात त्यांच्यासाठी हे आदर्श आहे.

कसे जावे:
शिवनेरी मध्य पुण्यापासून सुमारे १००-११५ कि.मी. अंतरावर आहे. पुण्याहून जुन्नर गावी जावे लागते. कल्याण पासून ११३ कि. मी. आपले स्वतःचे वाहन असल्यास आपण जिथे वाहने उभी करता येतील अशा किल्ल्याच्या पायथ्यापर्यंत गाडी चालवू शकता. सार्वजनिक वाहतुकीने प्रवास करणार्‍या लोकांना किल्ल्याच्या पायथ्याकडे जाण्यासाठी जुन्नरपासून सुमारे २ कि.मी. चालणे आवश्यक आहे.

शिवनेरी येथे काय पाहावे: 

गडावर अनेक ठिकाणी पर्यटन स्थळं पाहायला मिळतात.

■ शिवाई मंदिर - शिवाई देवीचे मंदिर ज्यांच्या नावाने छत्रपती शिवाजी महाराज ठेवले गेले.

■ कडेलोट - कडेलोट हा किल्ल्यावरील एक बिंदू आहे जिथून शिक्षा म्हणून गुन्हेगारांना किल्ल्यावरून खाली फेकण्यात आले.

■ अंबरखाना - हा अन्नसाठा म्हणून वापरला जात असे. हे फक्त एक लहान साठवण क्षेत्र नव्हते, परंतु एक मोठा संग्रह आहे जिथे एक वर्षापेक्षा जास्त काळ धान्य साठवले जाऊ शकते.

धान्य ठेवण्याची जागा

■ गंगा आणि जमुना - गडावर पाण्याचे झरे.

■ जिजाबाई व छत्रपती शिवाजी महाराजांची पुतळा.

■ बदामी तलाव - किल्ल्यावर एक विशाल जलसाठा.

■ गडाचे ७ दरवाजे.
(शिवाई दरवाजा, मेणा दरवाजा, कुलूप दरवाजा, हत्ती दरवाजा, पीर दरवाजा, गणेश दरवाजा, महादरवाजा असे एकूण सात दरवाजे आहेत.)

राहण्याची सोय आणि अन्न: 
गेल्या काही दिवसात आम्ही जेव्हा एका दिवसाचा ट्रेक करायला गेलो होतो तसा किल्ल्यावर छावणी लावण्याची परवानगी आहे याची मला खात्री नाही. पण, किल्ल्यावर भरपूर गुहा आहेत ज्याचा उपयोग रात्रीच्या वेळी निवारा म्हणून केला जाऊ शकतो. आपल्याकडे स्वतःचे तंबू असल्यास, यासारखे काहीही नाही. आपण ट्रेकिंग उपकरणे पृष्ठ तपासू शकता जेथे आपल्याला भारतात काही खरोखर चांगले तंबू मिळतील. या भागात कोणतीही चांगली रेस्टॉरंट्स नसल्यामुळे आपण पॅक केलेले भोजन असल्याची खात्री करा. ट्रेकिंगसाठी बाहेर पडण्यापूर्वी भरपूर पाणी आणि अन्न घ्या. 

शिवनेरी किल्ल्याचा इतिहास: 
हे स्थान छत्रपती शिवाजीराजे भोसले यांचे जन्मस्थान आहे. त्यांचा जन्म १९ फेब्रुवारी १६३० रोजी येथे झाला आणि बालपणातील बहुतेक दिवस गडावर घालवले. शिवनेरी हा एक मजबूत किल्ला असल्याने त्याच्या वडिलांनी त्यांचे जन्मस्थान म्हणून निवडले होते. या किल्ल्याला ७ दरवाजे आहेत आणि जुन्या काळात हे कठीण काम होते.

शिवाईदेवी मंदिराच्या बाहेर असलेला शिवाजीराजे यांची जुनी चित्र प्रतिमा

एका आख्यायिकेनुसार शिवनेरी गडावरील शिवाई देवीला जिजाबाईंनी आपल्याला बलवान पुत्र व्हावा अशी प्रार्थना केली होती म्हणून या मुलाचे नाव 'शिवाजी' ठेवले गेले.

संयुक्त वनव्यवस्थापन समिती, कुसुर

आणि

घोडप्रकल्प, वनविभाग, जुन्नर

किल्यावर जाताना थोड्या थोड्या अंतरावर पिण्याच्या पाण्याची सोय केलेली आहे. आजूबाजूला फुलांचे झाडे, झाडांची नावे आणि बाग सजावट केली आहे. बसण्यासाठी जागोजागी बाक केले आहेत. 

स्वराज्याच्या उभारणीचा साक्षीदार असलेल्या शिवतीर्थ शिवनेरीचा ऐतिहासिक वारसा व पावित्र्य जतन करण्यासाठी आपले सहकार्य लाखमोलाचे....